မွတ္ခ်က္ = အစိေႏၱယ်ေလးမ်ိဳးရွိသည္ ယင္းမွာ = ဘုရားရွင္၏ ဘုရားအရာ၊ စ်ာန္ရပုဂၢိဳလ္၏ စ်ာန္အရာ၊ ကံအက်ိဳးဆန္းႀကယ္ပုံ၊ ေလာကအရာတို႔ျဖစ္သည္။ ဘုရားအရာဟူသည္ ဘုရားရွင္၏ သဗၺညဳတညာဏ္ေတာ္စသည္တို႔၏ ဂုဏ္ေတာ္၊ေက်းဇူးေတာ္တို႔၏ ထူးျခားဆန္းႀကယ္ပုံျဖစ္သည္။ စ်ာန္အရာဟူသည္ အဘိဥာဏ္စ်ာန္အရာျဖစ္သည္။ ကံအက်ိဳးဟူသည္ ဒိ႒ ဓမၼေ၀ဒနီယစေသာကံတို႔၏ အက်ိဳးေပးဆန္းႀကယ္ပုံျဖစ္သည္။ ေလာကအရာဟူသည္ လ၊ေနတို႔ကို ဘယ္သူဖန္ဆင္းခဲ့တာလဲ၊ မဟာပထ၀ိေျမကို ဘယ္သူဖန္ဆင္းခဲ့တာလဲ၊ မဟာသမုဒၵရာ ကို ဘယ္သူဖန္ဆင္းခဲ့တာလဲ၊ သတၱ၀ါေတြကို ဘယ္သူဖန္ဆင္းခဲ့တာလဲ၊ ေတာင္ေတြကို ဘယ္သူဖန္ဆင္းခဲ့တာလဲ၊ သရက္၊ထန္း၊အုန္းပင္စသည္တို႔ကို ဘယ္သူဖန္ဆင္းခဲ့တာလဲ-ဟု ႀကံစီ စဥ္းစားႀကံဆျခင္းျဖစ္သည္။ ထိုအရာတို႔ကို ထိုသုိ႔ႀကံစည္ေနျခင္းျဖင့္ အေျဖမရႏုိင္ပဲ ရူးသြားႏိုင္ပါသည္။ ထို႔ေႀကာင့္ တန္ခိုးအရာကိုႏွစ္ခုေျမာက္ အစိေႏၱယ်တြင္ ထည့္သြင္းသျဖင့္ ဆန္းႀကယ္ေသာ တန္ခိုးအရာကို မိ္မိဥာဏ္မီသေလာက္သာ စဥ္းစားေစလိုပါသည္။ သို႔မဟုတ္ပါပဲလ်က္ လြန္စြာသိခ်င္သည္ဆိုပါက တန္ခိုးရေအာင္ က်ိဳးစားပါေလ-ဟုသာ တုိက္တြန္းလိုက္ ပါရေစ။
တန္ခိုးျပျခင္းႏွင့္ပတ္သက္၍ ေက၀ဋၬသုတ္တြင္ သုံးမ်ိဳးသုံးစား ေဟာျပထားခဲ့သည္။ ပါဋိဟာရိယ-ဟု သုံးႏႈန္းေခၚဆိုကာ ျပာဋိဟာ-ဟု ျမန္မာမႈျပဳကာ ေျပာဆိုႀကသည္။ အဓိပၸာယ္မွာ = ဆန္႔ ႀကဥ္ဘက္ကို ပယ္ရွားႏိုင္စြမ္းရွိျခင္း၊အထူးထူးဖန္ဆင္းျခင္း၊ အံ့ဖြယ္ရွိေသာတန္ခုိး-ဟု ဆိုလိုသည္။ ယင္းသုံးမ်ိဳးမွာ
၁။ဣဒၶိဟာဋိဟာရိယ = တန္ခိုးအမ်ိဳးမ်ိဳး ဖန္ဆင္းျပႏိုင္ျခင္း
၂။အာေဒသနာပါဋိဟာရိယ = သူတစ္ပါးအႀကံအမ်ိဳးမ်ိဳးကို ပိုင္ပိုင္ႏိုင္ႏိုင္ေျပာျပႏိုင္ျခင္း
၃။အႏုသာသနီပါဋိဟာရိယ = တရားဓမၼ ေဟာႀကားျပသ ဆိုဆုံးမျခင္း တို႔ျဖစ္သည္။
ဣဒၶိပါဋိဟာရိယ
ဣဒၶိပါဋိဟာရိယဟူသည္ တစ္ေယာက္တည္းျဖစ္ေသာ္လည္း အမ်ားအျပား ဖန္ဆင္းျပႏိုင္ျခင္း၊ ကုိယ္ေဖ်ာက္ျပႏိုင္ျခင္း၊ တံခါးစသည့္ ဟာလာဟင္းလင္းအျပင္ကို ၀င္ထြက္သြားလာႏုိင္သကဲ့ သုိ႔ ပိတ္ဆီးထားသည့္ ေတာင္၊နံရံစသည္တို႔ကို ေအးေအးသက္သာ ေဖါက္ထြက္သြားလာႏိုင္ျခင္း၊ ေရထဲကို ငုတ္ျခင္း၊ေပၚျခင္းျပဳႏိုင္သကဲ့သုိ႔ ေျမထဲသုိ႔လည္း ငုတ္ျခင္း၊ေပၚျခင္းကို ျပဳႏိုင္ျခင္း ၊ေျမအျပင္တြင္ လမ္းေလွ်ာက္သြားႏိုင္သကဲ့သို႔ ေျမအျပင္တြင္လည္း လမ္းေလွ်ာက္သြားလာႏိုင္ျခင္း၊ ေကာင္းကင္တြင္ ငွက္တို႔ကဲ့သုိ႔ ပ်ံသြားျခင္းငွာ စြမ္းႏိုင္ျခင္း၊ လ၊ေနတို႔ကို ဖမ္းဆုပ္ျခင္းငွာ စြမ္းႏုိင္ျခင္း၊ အလိုရွိပါက ျဗဟၼာ့ျပည္တိုင္ေအာင္ သြားလာႏိုင္ျခင္း စသည္တို႔သည္ျဖစ္သည္။
အထက္ပါတို႔အတြက္ သာဓကအသီးသီးထုတ္ျပႏုိင္ပါသည္။ သို႔ေသာ္ တစ္ခုမွ်သာထုတ္ျပပါမည္။ ။ တစ္ခါက ရဟန္းတစ္ပါးသည္ မဟာဘုတ္ေလးပါးႏွင့္ပတ္သက္၍ နားလည္ႏုိင္ျခင္းမရွိ သျဖင့္ နတ္တို႔သိႏုိင္ေလာက္သည္ဟု ယူဆသျဖင့္ နတ္ျပည္သုိ႔တက္ေရာက္ႏိုင္သည့္ အဘိဥာဏ္သမာဓိကုိ၀င္စားကာ တက္ေရာက္ေမးျမန္းခဲ့သည္။ ဦးစြာ စာတုမဟာရာဇ္နတ္ျပည္သုိ႔ သြားေရာက္ေမးျမန္းရာ မိမိတို႔မသိပါ၊ နတ္မင္းႀကီးေလးေယာက္တို႔ကို ေမးပါကသိမည္ထင္ေႀကာင္း ျပန္လည္ေျပာဆိုႀကသည္။ နတ္မင္းႀကီးေလးေယာက္တို႔ကို သြားေရာက္ေမးျမန္းေသာ္ လည္း သူတို႔မသိႏုိင္-ဟုေျဖဆိုကာ တာ၀တႎသာနတ္တို႔ကို ညႊန္ျပန္သည္။ ဤသို႔အဆင့္ဆင့္အားျဖင့္ ယာမာနတ္ျပည္၊တုသိတာနတ္ျပည္၊ နိမၼာနရတိနတ္ျပည္၊ပရနိမၼိတ၀သ၀တၱိနတ္ျပည္၊ ထိုမွတစ္ဆင့္ ျဗဟၼာ့ျပည္တိုင္ေအာင္ ေရာက္ခဲ့သည္။ မဟာျဗဟၼာႀကီးကို ျဗဟၼာတို႔အႀကားတြင္ သုံးႀကိမ္တိုင္တိုင္ေမးေသာ္ျငား မေျဖႀကားပဲ ေနာက္ဆုံးသုံးႀကိမ္ေျမာက္တြင္ သင့္ေတာ္ရာ အရပ္သို႔ေခၚေဆာင္သြားကာ `ဤျဗဟၼာတို႔သည္ ကၽြႏ္ုပ္အား ဖန္ဆင္းသူ-ဟု ယုံႀကည္ေနႀကေသာေႀကာင့္ သူတို႔ႀကားတြင္ မေျဖႀကားျခင္းျဖစ္သည္။ အေျဖကိုကၽြႏ္ုပ္မသိပါ၊ ဘုရားရွင္ကသာ သိႏိုင္ပါသည္။ ဘုရားရွင္ကိုေက်ာ္၍ ကၽြႏ္ုပ္အားေမးျခင္းသည္ မသင့္ေလ်ာ္ပါ-ဟု ျပန္လည္ေျဖႀကားခဲ့သည္။ ဤကား သာဓကတည္း။
အထက္ပါဣဒၶိပါဋိဟာရိယသည္ အလြန္ပင္စြမ္းသည္ျဖစ္၍ ႏွစ္သက္စရာပင္ျဖစ္သည္။ သုိ႔ေသာ္ ထိုအစြမ္းတို႔ကို ထုတ္သုံးကာ လူတို႔အားျပသရန္ကိုမူ ဘုရားရွင္သည္ တပည့္သားရဟန္း တို႔အား ခြင့္ျပဳေတာ္မမူခဲ့ေပ။ စည္းမ်ဥ္းထုတ္ကာ တားျမစ္ေတာ္မူခဲ့သည္။ တစ္ခါက ရာဇျဂိဳလ္သူေ႒းတစ္ဦးသည္ ေနာက္ပါအေျခြရံမ်ားႏွင့္အတူ ဂဂၤါျမစ္တြင္ ေရကစားေနစဥ္ ေရထဲမွေျမာ ပါလာေသာ စႏၵကူးအႏွစ္တစ္တုံးကို ဆယ္ယူရရွိခဲ့သည္။ ထိုစႏၵကူးအႏွစ္ကို သပိတ္ျပဳလုပ္ကာ အေတာင္ေျခာက္ဆယ္ျမင့္ေသာ ေနရာတြင္ထား၍ `ရဟႏၱာစစ္ျဖစ္သူရွိက ေကာင္းကင္ခရီး မွ ႀကြကာယူႏိုင္သည္-ဟု စာတမ္းခ်ိပ္ထားသည္။ တိတၳိဆရာႀကီးေျခာက္ေယာက္သည္ သူတို႔၏တပည့္အသီးသီးျဖင့္ စကားပရိယာယ္မ်ိဳးစုံ၊နည္းမ်ိဳးစုံသံုးကာ ဟန္ေဆာင္ေႀကြးေႀကာ္ႀက သည္။ ေကာင္းကင္ခရီးျဖင့္ယူႏုိင္က ယူပါေလ-ဟု သူေ႒းႀကီးက ယတိျပတ္ေျပာဆိုပါမွ မယူႏိုင္သျဖင့္ အရွက္ရကာ ျပန္သြားႀကသည္။ ခုနစ္ရက္ႀကာေသာအခါ အရွင္ေမာဂၢလာန္ႏွင့္ အရွင္ ပိေ႑ာလတို႔ ဆြမ္းခံႀကြလာရာ မလွမ္းမကမ္းမွ ေသေသာက္ႀကဴးတို႔သည္ `အခ်င္းတို႔ ရဟႏၱာဟု ေႀကြးေႀကာ္ႀကသူတို႔ ေလာကတြင္အနႏၱပင္ရွိ၏။ သပိတ္ကို ယူႏိုင္သူမရွိရကား ဘုရား၊ ရဟႏၱာဟူေသာစကားကုိပင္ ငါတို႔မႀကားလိုေတာ့ျပီ-ဟု ေျပာဆိုသံကို ႀကားလုိက္ရသည္။ ထိုအခါ အရွင္ေမာဂၢလာန္က `ငါ့ရွင္ သူတို႔စကားကို ေပါ့ေပါ့ထား၍မရေပ။ ရတနာသုံးပါးအေပၚ ပစ္မွားျခင္းျဖင့္ လူတို႔သည္ သံသရာ၌နစ္မြန္းႀကေတာ့မည္။ သြားယူပါေလ-ဟု တုိက္တြန္းသျဖင့္ အရွင္ပိေ႑ာလသည္ အဘိညာပါဒကစတုတၳစ်ာန္ကို ၀င္စားကာ ေက်ာက္ဖ်ာႀကီးတစ္ခ်ပ္ ကို ေျခမတြင္ညွပ္၍ ျမိဳ႕အထက္မွ၀ဲျပေလသည္။ လူတို႔က စိုးရိမ္စြာ ေျပးလႊားႀကသည္။ ေက်ာက္ဖ်ာႀကားမွထြင္းေဖါက္ကာ ကိုယ္ထင္ရွားျပေလသည္။ ခုနစ္ပါတ္ျပည့္ေသာအခါ ေက်ာက္ဖ်ာ ကို ေျခမျဖင့္ပင္ညွပ္ကာ မူလေနရာတြင္ျပန္ထားျပီး၍ သူေ႒းႀကီးအိမ္ေရွ႕ေကာင္းကင္ထက္၌ရပ္ေလ၏။ ထိုအခါ သူေ႒းႀကီးက အိမ္သုိ႔ပင့္ကာ စတုမဓူေလာင္းလွဴသည္။ ယင္းသတင္းကို ဘုရားရွင္ႀကားေတာ္မူသျဖင့္ သိကၡာပုဒ္ျဖင့္ တားျမစ္ေတာ္မူခဲ့ေလသည္။
ထိုကဲ့သုိ႔ သာ၀ကတို႔အား တာျမစ္ထားေတာ္မူသည္ကို ႀကားသိရေသာတိတၳိဆရာႀကီးတို႔သည္ ဟိတ္ဟန္ႀကြားလုံး၀ါဒမ်ား ထုတ္ျဖန္႔ကာ `ငါတို႔သည္ ဘုရားရွင္ႏွင့္ပင္ တန္ခိုးျပဳိင္ႏိုင္စြမ္းရွိ သည္-စသည္ျဖင့္ အမ်ိဳးမ်ိဳးထပ္ဆင့္ ထိပါးလာႀကေတာ့သည္။ ၄င္းသတင္းကို မ်က္ႏွာလႊဲမထားႏိုင္ေသာ ရာဇျဂိဳလ္ျပည့္ရွင္ ဘုရင္ဗိမၺိသာရသည္ ဘုရားရွင္ကို ေလွ်ာက္ထားေတာ့သည္။ ထိုအခါ ဘုရားရွင္သည္ ၀ါဆိုလျပည့္ေန႔တြင္ က႑မၺသရက္ျဖဴပင္အနီးတြင္ ၃၆-ယူဇနာေသာေျမအျပင္ရွိ ပရိသတ္အား စႀကာ၀ဠာတိုက္အားလုံးကို ျမင္ႏိုင္ေသာ ေလာက၀ိရဏတန္ခိုးျဖင့္ ဖြင့္ျပကာ ရတနာစႀကၤံဖန္ဆင္းကာ ရပ္ေနေတာ္မူသည္။ ထိုအခါ တပည့္မ်ားျဖစ္သည့္ ဃရဏီဥပါသိကာမ၊ စူဠအနာထပိဏ္မည္ေသာ အနာဂါမ္သူေ႒း၊ စိရသာမေဏ၊ စုႏၵသာမေဏ၊ ဥပၸလ ၀ဏ္ေထရီမ၊ အရွင္ေမာဂၢလာန္တို႔က အသီးသီးဘုရားရွင္ကို မိမိတို႔ကသာျပပါရေစ-ဟု အသီးသီး ေတာင္းဆုိႀကေသာ္လည္း ပယ္ေတာ္မူကာ ေရမီးအစုံစုံႏွင့္ ေရာင္ျခည္ေတာ္ေျခာက္သြယ္ တို႔ကြန္႔ျမဴးေသာ ယမကျပာဋိဟာကို ျပေတာ္မူခဲ့သည္။ ယင္းသို႔ျပေတာ္မူျခင္းႏွင့္ပတ္သက္၍ အခ်ိဳ႕က ဘုရားရွင္သည္ မိမိကုိယ္တုိင္ကား တန္ခိုးျပေတာ္မူ၏။ သာ၀ကတို႔ကိုကား တားျမစ္ ပိတ္ပင္ေတာ္မူ၏-ဟု ကဲ့ရဲ႕သံျဖင့္ ေျပာတတ္ႀကသည္။ မယုံႀကည္သူမ်ားက အျပစ္အမ်ိဳးမ်ိဳးျပကာ ေစာဒကတက္တတ္ႀကသည္မွာ သဘာ၀ပင္ျဖစ္သည္။
ဤဣဒၶိပါဋိဟာရိယကို ကၽြမ္းက်င္စြာျပႏိုင္ေသာ အသုံးျပဳႏိုင္ေသာ ရဟန္းတစ္ပါးပါးသည္ အကယ္၍မ်ား ျပခဲ့သည္ဆိုျငားအံ့၊ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ဒါယကာတစ္ေယာက္က လြန္စြာႀကည္ညိဳလွ သျဖင့္ ဗုဒၶဘာသာအေပၚအျမင္ေစာင္းသူတစ္ဦးဦးကို `ဤရဟန္းသည္ ဤသို႔ဤသို႔ျဖင့္ တန္ခိုးအမ်ဳိးမ်ိဳးျပႏိုင္၏-ဟု ေျပာဆိုမိပါက `ဤသုိ႔ျပျခင္းက ဘာမွ်မဆန္းေခ်၊ ေလာကတြင္ ဂႏၶာရီ အတတ္မည္သည္ရွိ၏။ ထိုအတတ္သည္ တစ္ေယာက္တည္းျဖစ္ေသာ္လည္း အမ်ားအျပား ဖန္ဆင္းျပႏိုင္၏၊ ကုိယ္ေဖ်ာက္ျပႏိုင္၏၊ တံခါးစသည့္ ဟာလာဟင္းလင္းအျပင္ကို ၀င္ထြက္သြား လာႏုိင္သကဲ့ သုိ႔ ပိတ္ဆီးထားသည့္ ေတာင္၊နံရံစသည္တို႔ကို ေအးေအးသက္သာ ေဖါက္ထြက္သြားလာႏိုင္၏၊ ေရထဲကို ငုတ္ျခင္း၊ေပၚျခင္းျပဳႏိုင္သကဲ့သုိ႔ ေျမထဲသုိ႔လည္း ငုတ္ျခင္း၊ေပၚျခင္း ကို ျပဳႏိုင္၏၊ ေျမအျပင္တြင္ လမ္းေလွ်ာက္သြားႏိုင္သကဲ့သို႔ ေျမအျပင္တြင္လည္း လမ္းေလွ်ာက္သြားလာႏိုင္၏၊ ေကာင္းကင္တြင္ ငွက္တို႔ကဲ့သုိ႔ ပ်ံသြားျခင္းငွာ စြမ္းႏိုင္၏၊ လ၊ေနတို႔ကို ဖမ္းဆုပ္ျခင္းငွာ စြမ္းႏုိင္၏၊ အလိုရွိပါက ျဗဟၼာ့ျပည္တိုင္ေအာင္ သြားလာႏိုင္၏-ဟု ျပန္လည္ေျပာဆိုႏိုင္၏။ ထိုသုိ႔ျပန္လည္ေျပာဆိုမည္ကို ျမင္ေတာ္မူေသာေႀကာင့္ ဘုရားရွင္သည္ ဤဣဒၶိ ပါဋိဟာရိယကို တားျမစ္ေတာ္မူျခင္းျဖစ္သည္။ မွတ္ခ်က္ = ဂႏၶာရီအတတ္ဟူသည္ ဂႏၶာရရေသ့ကျပဳစီရင္ေသာေႀကာင့္လည္းေကာင္း ဂႏၶာရတိုင္းသားရေသ့တို႔က ျပဳစီရင္အပ္ေသာေႀကာင့္ လည္းေကာင္း ဂႏၶာရအတတ္မည္၏-ဟု အယူႏွစ္မ်ိဳးကြဲသည္။ ဂႏၶာရီအတတ္သည္ စူဠဂႏၶာရီအတတ္ႏွင့္ မဟာဂႏၶာရီအတတ္ဟု ႏွစ္မ်ိဳးရွိသည္။ လြန္ခဲ့သည့္သုံးႏွစ္က ေသျပီးေသာသတၱ၀ါ တစ္ဦးဦး၏ ျဖစ္ရာဌာနကိုသိေသာ အတတ္သည္ စူဠဂႏၶာရီမည္၏။ ထိုသုိ႔သိေသာမႏၱာန္ကိုစုပ္၍ ဣဒၶိ၀ိဒအဘိဥာဏ္ဆိုင္္ရာတန္ခိုးကို မ်က္လွည့္ျပသကဲ့သို႔ ျပႏိုင္ေသာအတတ္သည္ မဟာ ဂႏၶာရီမည္၏။
အာေဒသနာပါဋိဟာရိယ
အာေဒသနာပါဋိဟာရိယဟူသည္ ယခုအခါ သင္စိတ္သည္ဤသို႔သေဘာရွိ၏၊ ဤသို႔အျခင္းအရာရွိ၏။ ဤသို႔အႀကံရွိ၏-ဟု သူတစ္ပါး၏ စိတ္၊စိတ္ျဖစ္စဥ္၊အႀကံအစည္၊အဆင္အျခင္ကို အတတ္ေဟာျခင္းျဖစ္သည္။ သာဓကကို ထုတ္ျပရပါလ်င္ အရွင္ေဒ၀ဒတ္သည္ သံဃာသင္းခြဲျပီး၍ ဂယာသီသေက်ာက္ဖ်ာထက္တြင္ ဘုရားရွင္ကဲ့သုိ႔ ေနထိုင္ေသာအခါ ဘုရားရွင္သည္ အဂၢသာ၀ကႏွစ္ပါးတို႔အား ေစလႊတ္ေတာ္မူခဲ့သည္။ ထိုသုိ႔ေစလႊတ္ျပီးေနာက္ အရွင္သာရိပုတၱရာသည္ ရဟန္းငါးရာတို႔၏စိတ္အႀကံကို သိေအာင္လုပ္၍ တရားေဟာေတာ္မူခဲ့သည္။ ယင္းသို႔ စိတ္အႀကံကို သိေအာင္လုပ္ျခင္းသည္ အာေဒသနာပါဋိဟာရိယမည္၏။
ဤအာေဒသနာပါဋိဟာရိယကို ကၽြမ္းက်င္စြာျပႏိုင္ေသာ အသုံးျပဳႏိုင္ေသာ ရဟန္းတစ္ပါးပါးသည္ အကယ္၍မ်ား ျပခဲ့သည္ဆိုျငားအံ့၊ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ဒါယကာတစ္ေယာက္က လြန္စြာႀကည္ ညိဳလွသျဖင့္ ဗုဒၶဘာသာအေပၚအျမင္ေစာင္းသူတစ္ဦးဦးကို `ဤရဟန္းသည္ ဤသို႔ဤသို႔ျဖင့္ သူတစ္ပါးစိတ္အႀကံကို အတတ္ေဟာျပႏိုင္၏-ဟု ေျပာမိေသာအခါ `ဤသို႔ေဟာျပႏိုင္္ျခင္း သည္ ဘာမွ်မဆန္းေခ်၊ စိႏၱာမဏိအတတ္မည္သည္ရွိ၏။ ထိုအတတ္သည္ ယခုအခါ သင္စိတ္သည္ဤသို႔သေဘာရွိ၏၊ ဤသို႔အျခင္းအရာရွိ၏။ ဤသို႔အႀကံရွိ၏-ဟု သူတစ္ပါး၏ စိတ္၊ စိတ္ျဖစ္စဥ္၊အႀကံအစည္၊အဆင္အျခင္ကို ေျပာျပႏိုင္စြမ္းရွိ၏-ဟု ျပန္လည္ေျပာဆိုႏိုင္၏။ ထိုသုိ႔ျပန္လည္ေျပာဆိုမည္ကို ျမင္ေတာ္မူေသာေႀကာင့္ ဘုရားရွင္သည္ ဤအာေဒသနာပါဋိဟာ ရိယ-ကို တားျမစ္ေတာ္မူျခင္းျဖစ္သည္။ မွတ္ခ်က္ = ဤစိႏၱာမဏိအတတ္ကို တတ္ေသာသူသည္ သင့္ေလ်ာ္သည့္ကာလ၊ေဒသတြင္ မိမိသိလိုသူ၏စိတ္ကို သိႏိုင္ရန္ ထိုပုဂၢိဳလ္အား ဘာမ်ား အထူးျမင္ခဲ့သလဲ၊ ႀကားခဲ့သလဲ၊ နမ္းခဲ့သလဲ၊ စားခဲ့ရသလဲ၊ ေတြ႔ခဲ့ရသလဲ-ဟု ေမးျမန္းကာ ထိုုပုဂၢိဳလ္ေျပာသမွ်မွ အထူးကိုမွတ္သားကာ မွန္းဆ၍ သင္၏စိတ္ကား ဤသို႔ဤသို႔ျဖစ္ေန၏-ဟု အတတ္ေဟာႏိုင္သည္ဟုလည္းေကာင္း မိမိသိလိုသူုကိုစကားေျပာေစ၍ ထိုသူေျပာေသာစကား၏ အကၡရာကိုမွတ္သားကာ စိတ္အႀကံကိုေျဖဆိုေဟာျပႏိုင္သည္ဟုလည္းေကာင္း ဆိုသည္။
အႏုသာသနီပါဋိဟာရိယ
အႏုသာသနီပါဋိဟာရိယဟူသည္ ဤႀကံကိုႀကံပါ၊ ဤအႀကံကို မႀကံသင့္-ဟုလည္းေကာင္း ဤသို႔ႏွလုံးသြင္းသင့္၏၊ ဤသို႔ႏွလုံးမသြင္းသင့္-ဟု တရားဓမၼဆိုဆုံးမျခင္းျဖင့္ သူတစ္ပါးတို႔အား စ်ာန္၊မဂ္၊ဖိုလ္တို႔ကို ရေစျခင္းျဖစ္သည္။ ဤအႏုသာသနီပါဋိဟာရိယကို သာဓကထုတ္ျပ႐လ်င္ အထက္ပါျပဆိုခဲ့သည့္ အရွင္ေဒ၀ဒတ္လက္မွ ျပန္လည္ေခၚယူခဲ့ေသာ အရွင္ျမတ္ႏွစ္ပါးတို႔ ကိုသာ ထုတ္ျပရပါမည္။ အရွင္သာရိပုတၱရာသည္ ရဟန္းငါးရာတို႔၏စိတ္အႀကံကို သိေအာင္လုပ္၍ တရားဓမၼေဟာျပခဲ့သည္။ အရွင္ေမာဂၢလာန္သည္ တန္ခုိးအမ်ိဳးမ်ိဳးျပကာ တရားဓမၼေဟာ ႀကားျပသခဲ့သည္။ ထုိ႔ေႀကာင့္ အရွင္ႏွစ္ပါးတြင္ အရွင္သာရိပုတၱရာသည္ အာေဒသနာပါဋိဟာရိယႏွင့္ အႏုသာသနီပါဋိဟာရိယကို ျပေတာ္မူခဲ့သည္ကိုလည္းေကာင္း အရွင္ေမာဂၢလာန္သည္ ဣဒၶိဟာဋိဟာရိယႏွင့္ အႏုသာသနီပါဋိဟာရိယကို ျပေတာ္မူခဲ့သည္ကိုလည္းေကာင္း သိႏုိင္ပါသည္။
ေကာက္ႏႈတ္ခ်က္
အထက္ပါ ပါဋိဟာရိယသုံးမ်ိဳးတို႔အနက္ ဣဒၶိဟာဋိဟာရိယႏွင့္ အာေဒသနာပါဋိဟာရိယတို႔သည္ သာသနာေတာ္ အရွည္တည္တံ့ေအာင္ ျပဳစြမ္းႏိုင္သည္မဟုတ္ေသာေႀကာင့္လည္းေကာင္း သံသရာ၀ဋ္႕ဆင္းရဲမွထြက္ေျမာက္ႏိုင္ရန္ လမ္းစဥ္မဟုတ္ေသာေႀကာင့္လည္းေကာင္း ဂႏၶာရီအတတ္၊စိႏၱာမဏိအတတ္(မဏိကာႏၱာန္)တို႔ျဖင့္ တန္ခုိးျပတာပါ-ဟု သူတစ္ပါးေျပာဆိုကဲ့ရဲ႕ျခင္း မွ မလြတ္ေသာေႀကာင့္လည္းေကာင္း ဘုရားရွင္ခ်ီးက်ဴးေတာ္မမူပါပဲ သာသနာေတာ္အရွင္တည္တံ့ေအာင္ ျပဳစြမ္းႏိုင္ေသာ သံသရာ၀ဋ္႕ဆင္းရဲမွထြက္ေျမာက္ႏိုင္ရန္ လမ္းစဥ္ျဖစ္ေသာ သူတစ္ပါးတို႔၏ ကဲ့ရဲ႕ေျပာဆိုမႈမွ လြတ္ေျမာက္ႏိုင္ေသာ အႏုသာသနီပါဋိဟာရိယသာ ဘုရားရွင္ခ်ီးက်ဴးေတာ္မူခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။
ဤသို႔လ်င္ တန္ခိုးျပျခင္းဟူသည္ သူ႔ေနရာႏွင့္သူ အသုံးျပဳရပါမည္။ မလိုအပ္ပါပဲလ်က္ သာသနာျပဳရန္အေႀကာင္းျပခ်က္ျဖင့္ တန္ခိုးျပျခင္းကို ဘုရားရွင္လက္မခံခဲ့ေပ။ အႏုသာသနီပါဋိဟာ ရိယကိုသာ ဘုရားရွင္ခ်ီးက်ဴးခဲ့သည္။ ဘုရားရွင္လက္မခံခဲ့ေသာႏွစ္မ်ိဳးသည္ သီလ၊သမာဓိ၊ပညာ၏ အစြမ္းအာနိသင္ကို ထင္စြာမျပႏိုင္ပါ၊ သာသနာျပဳရာတြင္ သူတစ္ပါးအထင္ႀကီးရန္-ဟု တန္ခိုးျပသျဖင့္ အရွည္မတည္ႏုိင္၊ သာသနာျပဳျခင္းဟူသည္ သူတစ္ပါး၏စိတ္ႏွလုံးထဲ၀ယ္ သီလ၊သမာဓိ၊ပညာတည္သြားေအာင္ ျပဳလုပ္ျခင္းသာျဖစ္သည္။ ေစတနာမွန္ေသာ္ျငား ေရရွည္ကို စဥ္းစား၍ သာသနာျပဳပါမွ ဘုရားရွင္အလိုက်ျဖစ္ႏုိင္ပါသည္။ ထို႔ေႀကာင့္ မိမိသိေသာအနည္းငယ္မွ်ကိုပင္ျဖစ္ေစ အရွင္သာရိပုတၱရာအေလာင္းဥပတိႆသည္ အရွင္သာရိပုတၱရာအေလာင္း အလ်ာျဖစ္သည့္ ေကာလိတအား မိမိရရွိခဲ့သည့္ တရားအနည္းငယ္ကိုပင္ ျပန္လည္သာသနာျပဳေဟာျပခဲ့သကဲ့သို႔ မိမိေလ့လာထားမိသမွ်ကို အနည္းငယ္ပင္ျဖစ္ပါေစ၊ ျပန္လည္မွ်ေ၀သာသ နာျပဳႏိုင္ပါေစေႀကာင္း ဆုေတာင္းရင္း ဤစာအားအဆုံးသတ္အပ္ပါသည္။
ကိုး = သီလကၡန္ပါဠိေတာ္၊ သီလကၡန္ပါဠိေတာ္ျမန္မာျပန္၊သီလကၡန္အ႒ကထာ၊ သီလကၡန္ဘာသာဋီကာ၊ အဂၤုတၳိဳရ္စတုကၠနိပါတ္၊မူလမဟာဗုဒၶ၀င္၊ဦးဟုတ္စိန္အဘိဓာန္။
အရွင္က၀ိႏၵ(ေခ်ာင္းဆုံ)
No comments:
Post a Comment