မင္စာ

          မင္စာဆိုတာ လြယ္လြယ္ေျပာရမယ္ဆိုရင္ မင္နဲ႔ေရးထားတဲ့စာကို ဆုိလိုတာပါ။ ဒါေပမယ့္ ဒီေနရာ မွာ ခက္ေအာင္ေရးမွသာ စာမ်ားမ်ားထြက္မွာျဖစ္လို႔ ခက္ေအာင္ေရးလိုက္ပါရေစ။

          ဒီမွာေရးခ်င္တဲ့ မင္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ျမန္မာစာလုံးေပါင္းသတ္ပုံက်မ္းမွာ “မင္ေၾကာင္ထိုး၊ မင္ခံစကၠဴ၊ မင္ရည္၊မင္ေသ့၊မင္အုိးမင္တံ”လုိ႔ ဖြင့္ဆိုထားပါတယ္။ျမန္မာအဘိဓာန္မွာေတာ့“မင္၊မင္က်မင္န၊ မင္ေၾကာင္ ၊ မင္ခံစကၠဴ၊ မင္စာ၊ မင္ႏွိပ္စကၠဴ၊ မင္ေသ့”လုိ႔ ဖြင့္ဆိုထားျပန္ပါတယ္။ မင္ကို သကၠတ/ပါဠိကေနလာတဲ့ မသိ ဆိုတဲ့ စာလုံးကေန မသိ>မင္သိ>မံ/မင္ ။ အဲဒီလို အဆင့္ဆင့္ဆင္းသက္လာတယ္လို႔ ဆိုၾကတယ္ ။ ေရွးအေရးအသား ေတြမွာ မံဆိုတဲ့စကားလုံး နဲ႔ ေရးထားတာ အေတာ္မ်ားမ်ားရွိပါတယ္။ (မသိ = (ပါဠိ) မီးေသြး)။

          မင္ဆိုတဲ့စကားလုံးဖြင့္ဆိုအဓိပၸာယ္ကို ျမန္မာအဘိဓာန္မွာ “ေရးျခစ္၊ပုံႏွိပ္ထိုးႏွံရာတြင္သုံးေသာ အေရာင္ရွိအရည္၊ အေစး”လို႔ ဖြင့္ဆိုထားပါတယ္။

          ေရွးဂူ၊ဘုရားေတြရဲ႕ အတြင္းအုတ္နံရံေတြမွာ ဗုဒၶ၀င္၊ ဇာတ္နိပါတ္ ပန္းခ်ီသရုပ္ေဖၚပုံေတြနဲ႔ ဆိုင္တဲ့ စာတန္းေတြ၊ မူလကုသိုလ္ရွင္ရဲ႕ဆုေတာင္းေတြ၊ ေနာက္ထပ္မြမ္းမံသူရဲ႕ျဖည့္စြက္စာေတြ၊ အဲဒီေခတ္ေမြးတဲ့ သူရဲ႕ ဇာတာခြင္ေတြကို မင္နဲ႔ေရးေလ့ရွိၾကပါတယ္။ ပင္းယ၊ အင္း၀၊ ေတာင္ငူ၊ ေညာင္ရမ္း၊ ကုန္းေဘာင္ ထိကို မင္နဲ႔ ေရးထားတဲ့စာေတြ ေတြ႔ႏုိင္ၿပီး အဲဒီမင္စာပါအကၡရာနဲ႔ ေခတ္အဆက္ဆက္ အကၡရာေျပာင္းလဲ ပုံေတြကို သိႏုိင္ပါတယ္။ ပုဂံၿမိဳ႕၊ ေလာကထိပ္ပန္ဘုရားမွာရွိတဲ့ ဇာတ္ေတာ္ႀကီးဆယ္ဘြဲ႔မင္စာေတြက ထင္ ရွားတဲ့မင္စာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ မင္စာေတြမွာ သကၠရာဇ္ပါတာရွိသလို သကၠရာဇ္မပါတဲ့ မင္စာေတြလည္း ရွိပါတယ္။

          ကမၻာေပၚမွာ ႏႈတ္ေျပာသံဘာသာစကားေတြကို ျမင္သာတဲ့စာအေရးအသားနဲ႔ တီထြင္ၿပီးတဲ့အခါ မူပိုင္အကၡရာေတြနဲ႔ ထားရွိလာၾကတယ္။ အဲဒီလို လူ႔ယဥ္ေက်းမႈ တိုးတက္လာတာနဲ႔အမွ် ေရးလိုက္တာေတြ ကို ကာလေတြၾကာသြားေသာ္လည္း မပ်က္စီးတည္ရွိႏိုင္ဖုိ႔အတြက္ မင္ေတြကို တီထြင္လာၾကတယ္။ ဘယ္ အခ်ိန္က စတင္သုံးစြဲခဲ့တယ္လို႔ အတိအက်မေျပာႏုိင္ေေသာ္ျငားလည္း အီဂ်စ္ႏိုင္ငံမွာ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ ၄၀၀၀ - ေလာက္က မင္နဲ႔ေရးထားတဲ့ လက္ေရးစာမူတစ္ခုကို ဒီေန႔ထိေတြ႔ႏုိင္တာေၾကာင့္ မင္ဆုိတာ လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္ ၄၀၀၀ ေလာက္ကတည္းက ေပၚခဲ့တယ္လို႔ ဆုိႏိုင္ပါတယ္။ အဲဒီမင္ကို မီးေသြးမႈန္႔နဲ႔ေကာ္ ေရာစပ္ထားတယ္ လို႔ ယူဆရပါတယ္။ ခရစ္မေပၚမီ လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္ ၁၂၀၀ ခန္႔က တရုတ္ႏုိင္ငံမွာ ဆီမႈိင္းကို ႏြားသားေရး၊ ျမည္း သားေရကေနထြက္တဲ့ေကာ္နဲ႔ ေရာစပ္ၿပီး ပ်စ္ပ်စ္နယ္ကာ အခဲ၊အေတာင့္ျဖစ္ေအာင္လုပ္ၾကတယ္။ အဲဒီ နည္းနဲ႔လုပ္ထားတဲ့မင္နက္ကို ဒီကေန႔ထိ ပန္ခ်ီဆရာေတြသုံးေနၾကဆဲပါပဲ။ တရုတ္ႏုိင္ငံ၊ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံေတြမွာ ယေန႔တိုင္ျပဳလုပ္ေနၾကပါတယ္။ ေရွးတုန္းက စာေရးဆရာေတြက ကိုယ့္ဘာသာကိုယ္ မင္စပ္ေလ့ရွိၾကပါ တယ္။

          ေနထိေပမယ့္ အေရာင္မွိန္ျခင္းမရွိပဲ ေရွးရာစုႏွစ္မ်ားစြာကတည္းက သုံးခဲ့တဲ့ အေကာင္းဆုံး မင္တစ္မ်ိဳး ရွိပါတယ္။ အဲဒီမင္ကေတာ့ အာရွမိုင္းနားကၽြန္းဆြယ္မွာေပါက္တဲ့ ၀က္သစ္ခ်ပင္မွာေတြ႔ရတဲ့ သစ္ဖုနဲ႔လုပ္ထားတဲ့ မင္ပဲျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီသစ္ဖုဘယ္လိုျဖစ္လာသလဲဆိုရင္ ပင္ေပါင္ေဘာ္လုံးအရြယ္ရွိတဲ့ နက်ယ္ေကာင္လို သစ္ဖု ပိုးေကာင္ကေလးေတြဟာ သစ္ရြက္အေပ်ာ့ေလးေတြကိုေဖါက္ၿပီး ဥေတြဥၾကပါ တယ္။ အဲဒီသစ္ရြက္အေပါက္မွာ အေပြးတက္လာသလိုျဖစ္ၿပီး အဖုေတြျဖစ္လာၾကတယ္။ တစ္ခါတစ္ေလ အခ်င္းတစ္လက္မေလာက္ အဖုေတြ ျဖစ္လာတာလည္းရွိပါတယ္။

          အဲဒီသစ္ဖုနဲ႔ အေကာင္းစားမင္နက္ေဖ်ာ္ဖို႔အတြက္ သစ္ဖုမႈန္႔တစ္ဂါလံ၊ ေရဆူဆူတစ္ဂါလံ၊ ေရ မွာေဖ်ာ္ထားတဲ့ ဒုတၳာစိမ္း(သံဒုတၳာ)ေခၚ ဖဲရတ္ဆာလဖိတ္ရည္ ၅ (၁-၃)ေအာင္စ၊ ထေနာင္းေစးရည္ ၃ ေအာင္စနဲ႔ ကာဗိုလစ္အက္ဆစ္ရည္စက္အနည္းငယ္တို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ ေဖ်ာ္စပ္နည္းကေတာ့ သစ္ဖု မႈန္႔ေတြကို ေရဆူဆူမွာ ၂၄ နာရီစိမ္ရပါမယ္။ အဲဒီေနာက္မွာ အရည္ကိုစစ္ယူၿပီး သစ္ဖုရည္ထဲကို သံဒုတၳာ စိမ္း၊ ထေနာင္းေစးနဲ႔ ကာဗိုလစ္အက္ဆစ္ရည္ကုိ ေရာလုိက္ရတာပါပဲ။

          အေနာက္အိႏၵိယကလာတဲ့ ေလာ့ဂ၀ုေခၚ သစ္တစ္မ်ိဳးကို သစ္ဖုေတြအစား သုံးလို႔ရေပမယ့္ အရည္ေသြးကေတာ့ နည္းနည္းညံ့ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ဖန္ရည္ဓာတ္ပါတဲ့ အျခားဖန္ရည္ေတြကို ဒုတၳာစိမ္း နဲ႔ ေရာၿပီးေဖၚစပ္ၾကတာလည္း ရွိပါတယ္။ သူလည္းပဲ အရည္ေသြးညံ့တာေၾကာင့္ ၾကာရင္အေရာင္မွိန္လာ ပါတယ္။ ဒီကေန႔ေခတ္ ေဖါင္တိန္မွာအသုံးျပဳတဲ့မင္ကေတာ့ ႏိုက္ဂရင္းဆုိင္းေခၚ အင္နီလင္ဆိုးေဆးအနက္ ပဲ ျဖစ္ၿပီး အနည္ထုိင္တာ၊ ပ်စ္ခဲတာမရွိပဲ ေဖါင္တိန္မွာထည့္သုံးဖို႔ သင့္ေတာ္တဲ့အျပင္ အေရာင္ေတြကို လည္း အမ်ိဳးမ်ိဳး ေျပာင္းလဲႏုိင္ပါတယ္။

          တစ္ဆက္တည္းမွာပဲ မင္နီေဖၚစပ္ပုံေလး ေျပာပါရေစ။ မကၠဆီကိုနဲ႔ပီရူးႏုိင္ငံမွာေပါက္တဲ့ ရွားေစာင္းပင္ေပၚ တက္ေလ့ရွိတဲ့ ရုိခ်ီနီယမ္ေခၚ ပိုးေကာင္အနီကို ျခစ္ယူအမႈန္႔လုပ္ၿပီး မင္နီလုပ္ၾကပါတယ္။ တခ်ိဳ႕က အေမရိကအလယ္ပိုင္းနဲ႔ ေတာင္အေမရိကေတြမွာေပါက္တဲ့ ဗရာဇီးသစ္ကေန အဆီထုတ္ၿပီး ေဖၚ စပ္ၾကတာလည္း ရွိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ မင္နီခ်င္းအတူတူ အထက္ကမင္နီေလာက္ အရည္ေသြး မေကာင္းပဲ မွိန္လြယ္ၿပီး ၾကက္ေသြးေရာင္ ေကာင္းေကာင္းမေပၚလြင္တာကေတာ့ ဗရာဇီးသစ္အဆီရဲ႕ အားနည္းခ်က္ ပါပဲ။

          ေနာက္ထပ္မင္တစ္မ်ိဳးေျပာရမယ္ဆိုရင္ လ်ိဳ႕၀ွက္ကိစၥေတြမွာသုံးတဲ့ မင္မ်ိဳးကိုေျပာရပါလိမ့္မယ္။ အဲဒီမင္ကေတာ့ စာရြက္ေပၚမွာေရးေပမယ့္ အေရာင္မထင္ပါဘူး။ လူသုံးမ်ားတဲ့ ေနာက္ထပ္လ်ိဳ႕၀ွက္မင္ တစ္မ်ိဳးကေတာ့ လက္အက္ဆက္တိတ္အရည္နဲ႔ စာရြက္ေပၚေရးတာျဖစ္ၿပီး ဆာလျဖဴရက္တက္ဟိုက္ၿဒိဳဂ်င္ (ဟုိက္ၿဒိဳဂ်င္ ဆာလဖိုက္)နဲ႔ထိမွသာ မည္းၿပီးစာလုံး ေပၚလာတာမ်ိဳးျဖစ္ပါတယ္။ ကိုေဗာ့ႏုိက္ထရိတ္ရည္ နဲ႔ေရးတဲ့စာကေတာ့ ေအာက္ဇဲလစ္အက္ဆစ္ရည္နဲ႔ ထိလုိက္တဲ့အခါ အျပာေရာင္ကိုေျပာင္းသြားပါတယ္။ ကိုေဗာ့ကလိုရုိက္(ဒ) ဒါမွမဟုတ္ ႏုိက္ထရုိကလုိရုိက္(ဒ)ကေတာ့ အပူနဲ႔ထိရင္ အစိမ္းေရာင္ကိုေျပာင္းသြား ပါတယ္။ လြယ္ကူတဲ့လ်ိဳ႕၀ွက္စာတစ္မ်ိဳးကေတာ့ အဖ်ားခၽြန္တဲ့ကေလာင္သြားနဲ႔ ေရွာက္ရည္ကိုတို႔ၿပီး စကၠဴ -ေပၚစာေရးတာပါပဲ။ ေရးၿပီးတဲ့အခါ စာလုံးေတြကို ျမင္ရမွာမဟုတ္ေပမယ့္ အဲဒီစကၠဴကိုမီးကင္ၿပီးဖတ္ရင္ အညိဳေရာင္စာလုံးေတြ ေပၚလာမွာျဖစ္ပါတယ္။

          ေရွးေရာမလူမ်ိဳးေတြ သုံးေလ့ရွိတဲ့ အေကာင္းစားမင္တစ္မ်ိဳးကို ဆက္ေျပာပါရေစ။ အဲဒါကေတာ့ ကင္းမြန္အမ်ိဳးစားျဖစ္တဲ့ ရုပ္ဆိုးဆိုးပင္လယ္သတၱ၀ါဆိုတာ ရွိပါတယ္။ သူ႔ကိုယ္ေအာက္မွာ အညိဳနက္ေရာင္ ပါတဲ့ အိတ္တစ္ခုရွိပါတယ္။ အဲဒီထဲကအရည္နဲ႔ သူ႔ရဲ႕ရန္သူေတြကို ပက္ေလ့ရွိပါတယ္။ အဲဒီအရည္ ကို ေရွးေရာမလူမ်ိဳးေတြ မင္အျဖစ္သုံးၾကတာပဲျဖစ္ပါတယ္။ အေကာင္းဆုံးပုံႏွိပ္မင္စပ္နည္း ကေတာ့ကာဗြန္ မိႈင္း ဒါမွမဟုတ္ ဓာတ္ေငြ႔မိႈင္းကို ဘီးသြားဆီနဲ႔ေရာၿပီး ေဖၚစပ္ၾကတာျဖစ္သလို သစ္ေစးဆီကိုလည္း သုံးၾကပါတယ္။ အိမ္သုံးဆပ္ျပာကိုလည္း ထည့္သုံးတတ္ၾကပါတယ္။

ကိုး = ျမန္မာသဒၵါ (ျမန္မာစာအဖြဲ႔)။ ျမန္မာ့စြယ္စံုက်မ္း (အတြဲ ၉၊ အပုိင္း က)။ ျမန္မာစာျမန္မာစကား (ျမန္မာစာအဖြဲ႔)။ Kiwix(ကီး၀စ္)။